Oersterke bakbeesten, onverwoestbare toppers… Met een gietijzeren pan zit je gebakken! Gietijzer is een fantastische warmtegeleider en houdt de warmte extreem lang vast; dit materiaal wordt dan ook veel voor braadpannen gebruikt. Van een braadpan wil je namelijk dat hij goed warm wordt én blijft.

Verschil tussen onbewerkt gietijzer en geëmailleerd gietijzer
Je hebt pannen van twee types gietijzer: onbewerkt gietijzer, dat je zelf nog moet inbranden, en geëmailleerd gietijzer, dat je niet meer hoeft in te branden of te behandelen. Het is niet zo dat één van de twee beter is dan de ander, het is maar net waar jouw persoonlijke voorkeur ligt.

De voor- en nadelen
 

Onbewerkt gietijzer

+ Is onverwoestbaar, gaat echt de rest van je leven mee.
+ Wordt gloeiend heet en blijft ook heet.
+ Goedkoper dan geëmailleerd gietijzer.

- Moet worden ingebrand.
- Heeft meer onderhoud nodig dan geëmailleerd gietijzer.
- Moet na ieder gebruik zorgvuldig worden schoongemaakt.
- Kan reageren op ingrediënten met een hoog zuurgehalte, zoals tomaten.

Geëmailleerd gietijzer

+ Geen extra onderhoud nodig, inbranden of behandelen met olie is niet nodig.
+ De bodem reageert niet op ingrediënten of sauzen met een hoog zuurgehalte.
+ Wordt gloeiend heet en blijft ook heet.

- Duurder dan onbewerkt gietijzer.
- Kwetsbaarder dan onbewerkt gietijzer; bij stoten of sterke temperatuurwisselingen kan het materiaal breken of scheuren.

Het juiste gebruik
 

Voor alle gietijzeren pannen geldt: zet ze nooit meteen op hoog vuur. Gietijzer neemt eerst warmte op en geeft de hitte pas af wanneer de pan volledig verzadigd is met warmte. Wanneer je de pan direct op hoog vuur zet en het vuur daarna terug draait omdat je niet wil dat de inhoud verbrandt, zal de pan toch nog warmte af blijven geven. De boter, uien, knoflook of wat er ook in de pan zit, zal gegarandeerd verbranden. Zet je pan dus altijd op een laag pitje en voer de warmte langzaam op. De pan geeft dan in hetzelfde tempo de warmte af.

Wat maak je in een gietijzeren pan?

• Stoofpotjes: het warmteniveau van gietijzer schommelt niet en is daardoor ideaal voor gerechten die langdurig en gelijkmatige hitte nodig hebben.
• Biefstuk: dankzij de gelijkmatige hitte krijgen biefstuk en ander gebraad een perfecte, diepbruine kleur, zonder dat de bodem van de pan vol licht met kleine, verbrande stukjes.
• Roerbakgerechten: het vermogen van gietijzer om warmte vast te houden, is vergelijkbaar met die van een wok (met een gietijzeren wok zit je dus gebakken).
• Gefrituurd eten: in een gietijzeren pan bak je oliebollen als een pro!

En wat maak je beter niet in een gietijzeren pan?

• Zachte, delicate vis, zoals tilapia en kabeljauw: vooral in een pan die niet goed is ingebrand, is dit niet aan te raden. De vis zal namelijke snel aan de pan vastplakken en verbranden.

Het juiste onderhoud
 

Onbewerkt gietijzer

• Voor gebruik moet je de pan inbranden.
• Laat geen etensresten in de pan staan, maar maak hem na gebruik meteen schoon (laat de pan wel eerst een beetje afkoelen).
• Gebruik geen afwasmiddel.
• Afwassen met een harde, nylon borstel onder een straal heet water is voldoende.
• Laat de pan nóóit weken in water; dat veroorzaakt roest. Zet hem ook zeker niet in de vaatwasser!
• Droog na het afwassen goed af, smeer in met een laagje olie en zet de pan op een droge plek weg.
• Toch een roestplekje? Borstel voorzichtig weg met een metalen pannensponsje. Vet daarna goed in met olie. Vet de geschuurde plekjes regelmatig in, zo raken de poriën vol en krijgt roest geen kans meer.

• ​Bekijk alle pannen van gietijzer

Geëmailleerd gietijzer

• Fijn, hoeft niet ingebrand te worden.
• Mag in de vaatwasser, maar het email zal doffer van kleur worden. Afwassen met de hand is beter.
• Geen heet water in een koude pan en geen koud water in een hete pan; door grote temperatuurverschillen kan het email barsten.
• Gebruik een beetje afwasmiddel en een nylon borstel. Kies nooit voor metalen sponsjes!
• Aangekoekte etensresten? Laat een klein laagje warm water in de pan staan, maar laat nooit langer dan een kwartier weken en doe dit niet te vaak. Door veelvuldig weken kan het water in het metaal trekken, met roest tot gevolg.

Keramische koekenpannen zijn gezond en duurzaam, maar ze vragen wel om een beetje extra zorg, aandacht en liefde. Dat allemaal voor jarenlange trouwe dienst in de keuken!

De voor- en nadelen
 

+ Je bakt een stuk gezonder: door de gladde baklaag hoef je geen olie of boter te gebruiken
+ Ook handig, door die gladde laag bakt je eten niet aan! Zo glijdt je eitje eenvoudig van de pan op je bord.
+ Ze zijn makkelijk schoon te maken door de gladde binnenkant.
+ Hij verdeelt warmte goed en houdt warmte lang vast, waardoor je duurzaam bakt. Je draait de warmtebron terug als je pan lekker is opgewarmd en maakt zo je aardappeltjes of gebakken ei lekker knapperig.

- Doe hem liever niet in de vaatwasser, maar maak de pan schoon met een sopje. Door de harde laag kan dit zelfs met cif!
- Deze pannen zijn vaak iets zwaarder, maar gaan lang mee als je ze goed verzorgt.
- Ze houden warmte langer vast, waardoor het iets langer duurt dan je gewend bent voordat je hem af kan wassen.
- Zorg dat de pan niet te warm wordt, want dan brandt je gerecht aan omdat de pan de warmte zo lang vasthoudt.
 

Het juiste gebruik
 

Zet je keramische pan op het fornuis en laat hem eerst even goed opwarmen. Dit duurt iets langer dan bij een pan van roestvrijstaal of aluminium, maar als hij eenmaal warm is zorgt hij dat het allemaal lekker knapperig wordt. Wanneer je hem niet op het hoogste vuur gebruikt, gaat de pan lang mee. Hij kan meer hitte verdragen, maar wanneer hij op temperatuur is hoef je hem natuurlijk niet nog verder op te warmen: hij houdt de warmte namelijk ook lang vast. Door de gladde, keramische laag hoef je geen tot weinig boter of olie te gebruiken: het glijdt zo van de pan op je bord. Zo maak je de lekkerste gerechten gezonder klaar!

Wat maak je in een keramische pan?

• Gebakken aardappeltjes: de gladde laag geeft ze een heerlijke crunch!
• Vlees: je schroeit het makkelijk dicht en laat het heerlijk garen door het vuur terug te draaien.

Wat maak je liever niet in een keramische pan?

• Let op met eiwitrijke producten zoals vis of ei: het heeft iets meer kans om te blijven plakken en kost iets meer moeite om schoon te maken.

Het juiste onderhoud
 

Hoewel keramische pannen fantastisch zijn om mee te koken, is het belangrijk dat je goed voor ze zorgt. Ze hebben wat extra liefde nodig! 

• Gebruik kunststof of houten keukenhulpjes. Zo blijft je pan extra lang mooi en goed! Metalen keukenhulpjes beschadigen de duurzame, keramische laag waardoor hij minder goed zal werken.
• Wil je lang van de pan blijven genieten? Zet hem dan op maximaal 70 tot 75% van de capaciteit van de warmtebron. Omdat hij warmte goed vasthoudt, kan je het vuur terugdraaien als hij op stoom is. Zo gaat hij nog langer mee.
• Give him some love! Maak hem schoon met een zachte spons of borstel, zodat hij weer blinkend schoon wordt.
• Goed schoonmaken van de pan is erg belangrijk. Als je hem na gebruik geen goede schrobbeurt geeft, ontstaat na verloop van tijd een bruin laagje in de pan en blijven je ingrediënten sneller plakken. Dan is het magische van de pan verloren!
• Toch niet goed schoongemaakt en blijven je ingrediënten plakken? Er is nog hoop! Je kan het uit proberen te koken met azijn. Laat de azijn niet koken en kook de pan niet droog, maar maak hem leeg en schrob hem direct uit met een afwasborstel of schuurspons.

> Bekijk alle keramische pannen

Bijna onverwoestbaar, makkelijk in gebruik én in onderhoud. Daar worden we blij van! De meeste kookpannen zijn gemaakt van RVS (roestvrij staal), vaak in combinatie met een laag aluminium in de bodem (dat zorgt voor een goede warmtegeleiding en maakt de pannen geschikt voor gebruik op inductie). Daarnaast heb je ook andere soorten pannen van roestvrij staal, zoals koekenpannen, hapjespannen en grillpannen (vaak voorzien van een antiaanbaklaag).

De voor- en nadelen
 

+ Bijna onverwoestbaar.
+ Surprise, surprise: roest niet.
+ Is zuurbestendig.
+ Makkelijk in onderhoud.
+ Mag in de vaatwasser (maar slijt op die manier sneller dan wanneer je de pan met de hand afwast).

- Minder goede warmtegeleiding (maar wordt vaak opgelost met een laag aluminium of koper in de bodem).
- Kan niet tegen direct contact met zout
- Sneller kans op aanbakken (tip: wacht tot de pan heet genoeg is voordat je olie of boter en de ingrediënten toevoegt).

Het juiste gebruik
 

Een pan van roestvrij staal heeft weinig uitleg nodig, deze toppers zijn hartstikke makkelijk in gebruik. Er zijn maar een paar punten waar je rekening mee moet houden.

Bij kookpannen:

• Let op met zout! Voeg alleen zout toe als het water kookt. Anders kunnen de zoutkorrels minuscule gaatjes vreten in de bodem van de pan.

Bij alle andere pannen:

• Roestvrijstalen pannen worden heel heet, maar warmen niet snel op. Pas dus op; de inhoud van de pan is misschien nog niet heel warm, maar de buitenkant is waarschijnlijk al gloeiend heet.
• Een roestvrijstalen pan is ideaal om mee te bakken op hoge temperaturen. Bijvoorbeeld een biefstukje! Het vlees zal eerst aan de pan blijven plakken, maar het komt vanzelf weer los wanneer het vlees is dichtgeschroeid, met als resultaat een prachtig, krokant laagje om het vlees.

• Heb je een roestvrijstalen pan waarvan de steel ook van roestvrij staal is? Handig, dan mag de pan ook gewoon in de oven.
• Met eiwitrijke producten, zoals vis, heeft een roestvrijstalen pan wat meer moeite. Het kan zeker wel, maar gebruik genoeg bloem (bij vis), olie of boter, om te voorkomen dat het product aan de pan blijft vastplakken.

Wat maak je in een roestvrijstalen pan?
Rood vlees en gevogelte: in een roestvrijstalen pan creëer je een perfect, goudbruin korstje.

En wat maak je beter niet in een roestvrijstalen pan?
Eieren, vis en andere eiwitrijke producten die makkelijk blijven plakken.

Het juiste onderhoud
 

Zoals eerder gezegd: roestvrijstalen pannen zijn makkelijk in gebruik én in onderhoud. De pannen zijn makkelijk schoon te krijgen en mogen gewoon in de vaatwasser. Let er wel op dat er geen kookgerei mee de vaatwasser in gaat dat niet is gemaakt van roestvrij staal. Dit kan namelijk kleine roestvlekjes (vliegroest) op de pannen achterlaten. Let bijvoorbeeld op met (goedkope) schilmesjes; deze zijn doorgaans niet gemaakt van roestvrij staal en een grote veroorzaker van vliegroest. Gelukkig zijn dit soort roestvlekjes er met een staalborsteltje makkelijk af te borstelen, mocht het toch een keer gebeuren.

• Bekijk alle pannen van RVS

Er zijn pannen van onbewerkt aluminium en van geanodiseerd (gehard) aluminium. Een pan van onbewerkt aluminium zal niet je hele leven bij je blijven, maar met een koekenpan van geanodiseerd aluminium ben je wel een tijdje zoet. Omdat aluminium een enigszins poreus materiaal is, zijn pannen van onbewerkt aluminium tegenwoordig bijna altijd voorzien van een antiaanbaklaag of keramische laag.

De voor- en nadelen
 

Onbewerkt aluminium (met antiaanbaklaag of keramische laag)

+ Licht van gewicht, maar wel sterk én bestand tegen corrosie.
+ Uitstekende warmtegeleider; de pan is snel op temperatuur.
+ De warmte wordt gelijkmatig verdeeld over zowel de bodem als de zijkanten.

- Alleen geschikt voor inductie wanneer er een laag ijzer of nikkel verwerkt is in de bodem.
- Bij gebruik op gas kan de bodem vervormen, waardoor de pan niet meer geschikt is voor gebruik op inductie.
- Heeft niet het eeuwige leven.
- Liever niet in de vaatwasser.

Geanodiseerd aluminium

+ Slijtvast en oersterk: maar liefst twee keer zo sterk als RVS.
+ Geschikt voor gebruik op hoge temperaturen (mag ook in de oven).
+ Oersterke, veilige antiaanbaklaag.
+ Makkelijk schoon te maken.
+ De warmte wordt gelijkmatig verdeeld over zowel de bodem als de zijkanten.

- Alleen geschikt voor inductie wanneer er een laag ijzer of nikkel verwerkt is in de bodem.
- Duurt iets langer voordat de pan op temperatuur is.
- Liever niet in de vaatwasser.

Het juiste gebruik
 

• Aluminium pannen met een antiaanbaklaag zijn ideaal voor de beginnende thuiskok; er kan maar weinig misgaan! Je hebt eigenlijk weinig olie of boter nodig om in te bakken, de pan is snel op temperatuur en wanneer de inhoud te hard gaat en je het vuur terugdraait, koelt de pan ook weer snel af. Het enige waar je mee uit moet kijken is het gebruik van metalen kookgerei. Gebruik liever een spatel van hout, kunststof of siliconen.
• Ga je voor een aluminium pan met een keramische laag, gebruik dan wel wat boter of vet om in te bakken. Verder is ook dit een pan waar je liever geen metalen spatels in gebruikt. Let ook op met bakken op hoog vuur; daar is een aluminium pan met keramische laag niet voor geschikt.
• Pannen van geanodiseerd aluminium zijn fantastisch in gebruik. Het bewerkte aluminium is krasvast en twee keer zo sterk als roestvrij staal; je mag er gewoon metalen kookgerei in gebruiken. Daarnaast mag geanodiseerd aluminium in de oven en is het een ideaal materiaal om mee te bakken op hoge temperaturen.

Wat maak je in een aluminium pan met een keramische laag?

• Wel: Gebakken aardappels. De keramische laag zorgt ervoor dat je aardappeltjes extra krokant worden (vergeet niet voldoende boter of olie toe te voegen).
• Niet: Vis, gebakken eieren en andere eiwitrijke producten die makkelijk blijven plakken.

Wat maak je in een aluminium pan met een antiaanbaklaag?

• Wel: Vis, gebakken eieren en andere eiwitrijke producten die makkelijk blijven plakken.
• Niet: Vlees, aardappels en andere producten waar die je juist van een knapperig, goudbruin korstje wil voorzien.

Wat maak je in een pan van geanodiseerd aluminium?

• Wel: Zowel eiwitrijke producten, als producten die je graag krokant wil hebben.
• Niet: Stoofpotjes, hier kun je beter een gietijzeren pan voor nemen.

Het juiste onderhoud
 

De meeste pannen van aluminium en geanodiseerd aluminium mogen wel in de vaatwasser, maar er wordt sterk aangeraden om ze gewoon met de hand af te wassen. Zo gaan ze gegarandeerd veel langer mee! Daarnaast is het belangrijk dat je geen soda gebruikt bij het afwassen. Een sopje met warm water is meestal voldoende. Heb je te maken met écht hardnekkige etensresten? Ga dan voorzichtig te werk met een schuursponsje. Gebruik geen metalen of koperen pannenspons!

• Bekijk alle pannen van aluminium
• Bekijk alle pannen van geanodiseerd aluminium

Gezond en milieubewust bakken? Dan is een plaatstalen pan je man. Pannen van onbekleed plaatstaal ontwikkelen een natuurlijke antiaanbaklaag. Je hebt ook pannen gemaakt van geëmailleerd plaatstaal. Beide soorten zijn goed betaalbaar en bestand tegen hoge temperaturen. Uiteraard zijn er ook wat verschillen.

De voor- en nadelen
 

Onbekleed plaatstaal

+ Onverwoestbaar.
+ Uitstekende warmtegeleiding en extreem hittebestendig.
+ Hoe vaker je de pan gebruikt, hoe minder onderhoud de pan nodig heeft (de natuurlijke antiaanbaklaag wordt steeds beter).

- Redelijk zwaar.
- Moet vooraf worden ingebrand.
- Sneller kans op roestplekjes.
- Mag niet in de vaatwasser en gebruik van afwasmiddel is ook niet aan te raden.

Geëmailleerd plaatstaal

+ Goede warmtegeleiding en zeer hittebestendig.
+ Licht in gewicht. Zuurbestendig.
+ Makkelijk af te wassen.
+ Inbranden is niet nodig. 

- Kwetsbaar: op plekken waar stukjes email zijn afgesprongen kunnen roestplekjes ontstaan.
- Vaak een dunne bodem, dus minder geschikt voor inductie.

Het juiste gebruik
 

Pannen van onbekleed plaatstaal:

• Voor gebruik moet je een pan van onbekleed plaatstaal inbranden. Er zijn verschillende manieren om een pan in te branden, maar de meest gangbare manier gaat als volgt: was de pan eerst goed af, zet hem op het vuur en laat de pan goed heet worden. Giet er een ruime hoeveelheid olie (bij voorkeur plantaardig) in en verspreid het over de bodem van de pan. Als de olie gaat walmen, laat je de pan nog twee minuten staan. Zet dan het vuur uit en laat de pan volledig afkoelen. Spel daarna de overtollige olie weg met heet water en droog de pan af met keukenpapier.
• Na het inbranden is de pan klaar voor gebruik. De eerste paar keer zal je nog wat meer vet nodig hebben, maar hoe vaker je de pan gebruikt, hoe beter de natuurlijke antiaanbaklaag wordt! Je pan wordt er trouwens niet mooier op: de binnenkant wordt steeds zwarter.

Pannen van geëmailleerd plaatstaal:

• Met een pan van geëmailleerd plaatstaal kun je meteen aan de bak. Hij hoeft niet ingebrand te worden en is meteen klaar voor gebruik. Zorg er wel voor dat je genoeg boter of olie gebruikt.

Wat maak je in een plaatstalen pan?
Extra krokante aardappels en gebakken eieren: de plaatstalen pannen met natuurlijke antiaanbaklaag zijn daar perfect voor.

Wat maak je beter niet in een plaatstalen pan?
Sauzen op basis van tomaat of wijn: deze producten reageren slecht op staal en geven je gerecht een metaalachtige smaak.

Het juiste onderhoud
 

Pannen van plaatstaal mogen niet in de vaatwasser; dan gaan ze roesten! Gebruik bij pannen van onbekleed plaatstaal ook geen afwasmiddel. Aan heet water en een sponsje heb je genoeg. Is de pan écht heel vies en is afwasmiddel noodzakelijk, vet hem na het afwassen dan even opnieuw in. Laat een plaatstalen pan ook nooit te lang weken; het water kan tot op het metaal doordringen en dat veroorzaakt roest.

• Bekijk alle pannen van plaatstaal

Een koperen pan laat het hart van een chef-kok sneller kloppen. En terecht! Het mag dan wat kosten, maar één ding is zeker: van een koperen pan krijg je absoluut geen spijt.

De voor- en nadelen
 

+ Gaat gegarandeerd je leven lang mee.
+ Zorgt voor een fantastisch snelle warmtegeleiding.
+ De warmte wordt uitstekend verdeeld over zowel de bodem als de zijkanten van de pan.
+ Perfect voor het bereiden van professionele gerechten, waarbij je de volledige controle over de temperatuur moet hebben.
+ Roest niet.

- De prijs: koper is niet goedkoop!
- Aan de zware kant en kan daarom wat onhandig zijn.
- Kan absoluut niet in de vaatwasser.

Het juiste gebruik
 

• Koper reageert razendsnel op de warmtebron en de pan is binnen no time op temperatuur. Niet alleen de bodem wordt gelijkmatig verhit, ook de zijkanten van de pan worden goed heet. Koperen pannen staan dan ook wel bekend om hun ultieme warmtegeleiding én -verspreiding. Zo’n prachtpan is dus ideaal voor de bereiding van lastige gerechten, waarbij het ontzettend belangrijk is dat je de temperatuur perfect onder controle hebt, bijvoorbeeld een goede Bearnaisesaus.
• Tegenwoordig zijn (bijna) alle koperen pannen uitgerust met een laag roestvrij staal aan de binnenkant. Zo heb je de voordelen van koper én van roestvrij staal. Kijk dus uit met het gebruik van zout (dat kan minuscule gaatjes vreten in het roestvrij staal) en gebruik boter of olie, om aanbakken te voorkomen.

Wat maak je in een koperen pan?
Sauzen (Hollandaise, Bearnaise), jam, risotto en andere gerechten waarbij je de temperatuur perfect onder controle moet hebben.

Wat maak je beter niet in een koperen pan?
Eieren, vis en andere eiwitrijke producten; dat kan nog wel eens blijven plakken.

Het juiste onderhoud
 

Hou er rekening mee dat jouw prachtpan zijn schitterende koperkleur niet heel lang behoudt; hoe vaker je de pan gebruikt, hoe donkerder hij wordt. Ook kunnen er wat zwarte vlakken verschijnen. Wil je graag dat de pan zijn kleur en glans behoudt? Poets hem dan regelmatig op met speciale koperpoets. Ook een beetje citroensap of citroenzuur in poedervorm (opgelost in water) doet wonderen. Tot slot is het belangrijk dat je een koperen pan altijd goed schoonmaakt, want achtergebleven etensresten kunnen het koper aan passen. Koperen pannen mogen alleen niet in de vaatwasser.

• Bekijk alle pannen van koper